* ارزیابی شما از ظرفیت بازار پول و سرمایه ایران برای سکوریتایزکردن ریسک های فعلی کشور در قالب انتشار و فروش اوراق چیست؟
امروزه، ما در اقتصاد ایران از یک طرف با مازاد نقدینگی و از سوی دیگر با کسری نقدینگی روبرو هستیم. به عبارت دیگر، در بخش فعال اقتصادی و بخش تولید با کمبود نقدینگی مواجه هستیم و شرکت ها، بنگاه ها، موسسات خدماتی با کسری منابع در فرآیند تولید کالاها و خدمات شان مواجه هستند. در نقطه مقابل، در بخش خانوار و اشخاص حقیقی، با مازاد منابع و نقدینگی مواجه هستیم و این قضیه، از هر زاویه به اقتصاد ما صدمه می زند. به این صورت که کسری منابع در بخش فعال اقتصادی باعث می شود این بخش، نتواند از ظرفیت های اسمی بنگاه ها استفاده کند و زیر ظرفیت کار می کند و هم در بخش غیر فعال، وجود این نقدینگی مازاد، هرروز به شکل یک مشکلی خودش را نشان می دهد. گاهی وارد بازار سکه شده و التهاب در بازار سکه و طلا را به وجود می آورد، گاهی وارد بازار ارز می شود و نابسامانی در بخش ارزی به وجود  می آورد. همینطور در سایر موارد مانند زمین، ساختمان، خودرو و مسائل دیگر.
ضرورت دارد، با طراحی انواع ابزارهای مالی، متناسب با روحیات، سلیقه ها و اهداف سرمایه گذاران، ابزارهایی را تعریف و عرضه کنیم و این نقدینگی مازاد در بخش غیر فعال را به بخش فعال منتقل کنیم. در اینصورت، هردو آسیب را با هم درمان کرده ایم. بنابراین، ما با ظرفیت های منطقه ای در بازار مواجه هستیم، زمینه برای انتشار انواع ابزارها وجود دارد؛ البته مشروط بر اینکه آن ابزار، هم اهداف سرمایه گذاران، هم سلیقه ها و نگرش های سرمایه گذاران را درنظر بگیرد. گاهی یک ابزار، بدون مطالعه کارشناسی وارد بازار می شود و شکست می خورد. ما فکر می کنیم که ظرفیت وجود ندارد؛ در حالیکه می بینیم همزمان، ابزار دیگری با تفاوتی وارد بازار می شود و خیلی هم سریع پاسخ می گیرد. برداشت بنده این است که ظرفیت، خیلی بالاست و نقدینگی در بخش غیر فعال اقتصادی وجود دارد و ضرورت دارد ابزارهای مناسبی طراحی شود.
 

*با استفاده از منطق الگوی اقتصاد اسلامی، آیا صنعت بیمه کشور می تواند با اتکا بر ظرفیت فعلی صندوق های  سرمایه گذاری و همچنین قابلیت بانک ها بویژه دربخش خصوصی، اقدام به انتشار صکوک بیمه نماید.
بله، چند پایان نامه در دانشگاه امام صادق و دانشگاه های دیگر در این زمینه کارشده و مقاله های دیگری در این زمینه و در برخی از مجلات با رویکرد اقتصاد اسلامی داریم که بیان می کنند چگونه شرکت های بیمه، ریسک هایی را که پذیرفته اند را به بازارهای مالی منتقل می کنند. امروزه، 2 تا روش کلی برای شرکت های بیمه وجود دارد:
یکی روش سنتی یا رایج که بیمه اتکایی است؛ شرکت های بیمه (بیمه های تجاری) خودشان را نزد بیمه اتکایی، بیمه مجدد می کنند و بخشی از ریسک را به آن  شرکت ها منتقل می کنند. این مساله، زیبایی ها و محاسنات خودش را دارد و در کنار آن، هزینه ها و معایب خودش را نیز دارا می باشد. مثل محدودیت هایی که امروزه با توجه به تحریم با آن روبرو هستیم. در دهه های اخیر، صنعت بیمه روش دیگری به نام انتقال ریسک از طریق بازارهای مالی به افراد ریسک پذیر جامعه را پیدا کرده است. به صورت طبیعی در هر جامعه ای گروههایی وجود دارند مانند افراد و موسسات مالی که این افراد و موسسات، حاضرند برای بازده بالاتر و درآمد بیشتر، انواع ریسک را بپذیرند. به عبارت علمی تر، به سودهای کم قانع نیستند و به دنبال سود بالاترمی باشند و به تبع آن، ریسک آن را هم می پذیرند. از این فرصت، شرکت های بیمه استفاده می کنند و ابزارهایی را منتشر می کنند و خریداران این ابزارها، درحقیقت، ریسک شرکت های بیمه را درمقابل یک جریان درآمدی برعهده می گیرند. این مساله، گاهی به شکل ساده و معمولی و گاهی به صورت ابزارهای ترکیبی در کنار ابزارهای متعارف، طراحی می شود و یک بحث تضمین و ضمانت هم گنجانده می شود. از نظر اسلام و مطالعات اسلامی، راه، بن بست نیست و برخی مطالعات مانند پایان نامه ها و مقالاتی که منتشر شده است  نشان می دهد که اگر شفاف و کاملا گویا تعریف شود ما می توانیم با استفاده از عقود اسلامی، یک سری ابزارهایی را طراحی و وارد بازار کنیم.
 

*آیا به نظر جنابعالی می توان مورد بیمه را به عنوان پشتوانه دارایی(Asset-backed) یا محور دارایی (asset-based)  درمدل اجرایی انتشار صکوک بیمه ای در نظرگرفت؟ اگر پاسخ مثبت است، مکانیزم مدیریت ریسک سرمایه گذاری بر پایه آنچه خود موضوع ریسک تلقی می شود چگونه خواهد بود؟
ویژگی اصلی اوراق مالی اسلامی با سایر اوراق های مالی که در دنیا معروف هستند این است که ابزارهای مالی اسلامی، باید بر اساس یک دارایی طراحی شوند. یک دارایی باید وجود داشته باشد و بر اساس آن دارایی، اوراق مالی طراحی و منتشر شود. در بحث قرارداد بیمه ، آن تضمین( تضمین اعتباری) به این معنا است که شخص، نسبت به حوادثی که ممکن است برای زمین، ساختمان، اتومبیل و سایر دارایی هایش به وجود آید، خطری را احساس می کند. وقتی یک شرکت بیمه، اطمینان و امنیتی را به صاحب دارایی می دهد، آن امنیت و اطمینان خاطر از دیدگاه اسلام ارزش دارد و لذا قابل معامله است. به همین جهت است که فقهای بزرگ با قرارداد بیمه مواجه شدند و اسمی را که برایش انتخاب کردند، عقد تأمین بود؛یعنی قرارداد امنیت، از این واژه استفاده کردند. در واقع، آن شرکت بیمه، امنیت را به صاحب دارایی می دهد؛ صاحب دارایی با یک جریان درآمدی، ماهانه، فصلی یا سالانه، یک امنیتی را از شرکت بیمه خریداری می کند. به همین خاطردر فقه ما، تحت عنوان عقد تأمین نامیده می شود. وقتی به اصطلاح یک شرکت، امنیت را موضوع قرارداد خودش قرار می دهد؛ همانطور که می تواند فروشنده امنیت، واگذارکننده امنیت به خانواده ها، بنگاه ها و فعالان اقتصادی باشد، می تواند همین امنیت را از بازارهای مالی خریداری کند. یعنی بیمه یا عقد تامین یک قراردادی است که همانگونه که می تواند بفروشد، می تواند خریداری کند. درواقع، وقتی یک شرکت بیمه ای امنیت هایی را واگذار می کند، خودش زیر بار مخاطرات می رود و احتیاج دارد خودش را تأمین امنیت کند. بنابراین، اوراق و ابزارهایی برای این منظور می تواند طراحی شود که آن شرکت بیمه ای که الان به جهت آن واگذاری های امنیت، خودش احتیاج به یک امنیت پیدا کرده است را براساس آن اوراق مالی بیمه کنیم که منطق بیمه اتکایی نیز درحقیقت همین است، منتهی در بیمه اتکایی، یک شرکت خاصی، شرکت های بیمه را بیمه می کند ولی در اینجا گروه های مردمی، افراد ریسک پذیر جامعه، برای شرکت بیمه امنیت می فروشند. بنابراین، در پاسخ باید گفت آری، خود قرارداد بیمه که مورد توافق فقها هست و همانگونه که قابلیت واگذاری از طرف شرکت بیمه به صاحبان دارایی را دارد، می تواند ازطرف دیگران به شرکت بیمه را هم داشته باشد. بله، می توان براساس عقد بیمه و برخی قراردادهای دیگر، چنین ابزاری را طراحی کرد.

*چگونه صنعت بیمه می تواند ریسک های بیمه ای را از طریق اوراق بهادار منتقل و مدیریت کند؟
اگر ما توانستیم یک ابزار مالی را که درحقیقت، پیام و محتوایش، نقل و انتقال امنیت است را طراحی و وارد بازار کنیم؛ نتیجه آن، کاهش مخاطرات و کاهش ریسک است. درواقع، هرکسی که این ابزار را خریداری می کند، از یک ریسک و مخاطره ای وارد یک فضای امن و ایمن می شود. نتیجه طبیعی آن این است که شرکت های بیمه و صنعت بیمه   می توانند از طریق این اوراق که با این محتوا و بر پایه چنین قراردادی طراحی شده است، بخشی از ریسک های خود را به بازارهای مالی و در واقع به افراد ریسک پذیر جامعه منتقل کنند.
 

*چگونه محدودیت های واگذاری اتکایی خارجی از این طریق رفع می شود؟
هرمیزانی که شرکت های بیمه بتوانند از طریق این ابزارهای مالی، مخاطرات و ریسک خودشان را به بازارهای مالی منتقل کنند، به همان میزان، احتیاجاتشان از بیمه های اتکایی به ویژه بیمه های اتکایی خارجی کاهش پیدا می کند و حتی ضرورتش ممکن است در بلند مدت هم از بین برود.